Waarom dit initiatief?
‘Opdrachtgevers hebben een enorme ambitie als het gaat om duurzaamheid en milieu. De architect of aannemer die ze vervolgens inschakelen, stelt een virtueel plan voor ze op dat recht doet aan al die ambities. En daarna wordt een vergunning verleend om het plan uit te voeren. Op papier klopt het dus allemaal. Maar ik wil weten: worden die ambities in de realisatiefase ook waargemaakt?’
Want de praktijk is anders?
‘Ja. Uiteindelijk wordt vaak niet gebouwd wat is gevraagd en beloofd. In de praktijk heb je namelijk te maken met beperkte budgetten, tijdsdruk, wet- en regelgeving, verzekeringen. Daardoor wijkt de uitvoering vaak af van het plan. Wat je ook wel tegenkomt, is dat boetes voor het niet halen van duurzaamheidsdoelstellingen vooraf al ingecalculeerd worden bij een aanbesteding. Maar er is niemand die dat controleert en valideert. Daarom willen we de prestaties meetbaar maken gedurende het hele proces; van initiatief tot beheer en onderhoud. Met dit vraagstuk houd ik me trouwens al zo’n 25 jaar bezig.’
Hoe pakken jullie dit project aan?
‘We gaan 10 projecten langs de meetlat leggen. Die projecten worden aangeleverd door mijn eigen bureau en door onder andere M.P. Drijvers, Van der Heijden, Barli en Hurks. Daarbij kijken we eerst: wat moet je aan de voorkant uitvragen om van circulair bouwen het nieuwe normaal te maken? Denk aan milieuprestaties, stikstof, CO2, bouwvormen, contracten, bouwtijd, prijs en losmaakbaarheid.’
‘Aan de hand van die parameters verzamelen we vervolgens data over de 10 projecten. Daarmee krijgen we inzicht: waarom wijkt het resultaat af van het oorspronkelijke plan? Bijvoorbeeld vanwege een onhandig proces, de verkeerde organisatiestructuur, onjuist materiaalgebruik, wijzigingen in procedures, of nieuwe wetgeving. Al die informatie ontsluiten we straks via een online portal, waarop je alle data kunt inzien en met elkaar kunt vergelijken.’
Leidt zo’n portal dat niet tot vingerwijzen?
‘Met de portal laten we zien wat de opdrachtgever heeft uitgevraagd, hoeveel geld er is geïnvesteerd en hoe de projecten scoren. Als we alle tijd en geld van de wereld hadden, dan zou het allemaal heel makkelijk zijn, maar dat hebben we niet. Dus dat in de realisatiefase niet alle ambities worden waargemaakt, snapt iedereen. Ik ben dus niet zo bang dat het platform tot naming en shaming uitnodigt.’
Wat moet het opleveren?
‘Dat opdrachtgevers, door te leren van deze projecten, beter snappen wat ze moeten vragen. Hoe formuleer je je reële ambities? En welke voorwaarden moet je scheppen – zoals voldoende tijd en geld – om te zorgen dat die ambitie ook écht kan worden waargemaakt? Daar moeten de inzichten toe aanzetten.’
Milieuprestaties meetbaar maken. Daar ben je al jaren mee bezig, vertelde je aan het begin. Waarom is dat zo’n belangrijk speerpunt voor jou?
‘Circulair bouwen draait om meer dan het hergebruiken van gebouwen. Voor mij gaat het over bouwen met een zo laag mogelijke milieu-impact. Daar heb je de hele keten voor nodig. Het gaat erom dat we gebouwen flexibel kunnen inzetten, zodat de levensduur wordt verlengd. Ik wil graag bouwen wat goed is voor ons allemaal, en voor onze leefomgeving. Ik wil verantwoordelijkheid nemen voor het vormgeven van de openbare ruimte. En dat is meer dan ‘stenen stapelen’. Dáár ben ik architect voor geworden. Maar dat kan ik alleen doen als opdrachtgevers mij aan de voorkant de juiste vragen stellen. Door ambities en prestaties meetbaar maken help je opdrachtgevers met het maken van de juiste keuzes.’
Wat is ervoor nodig om echt impact te maken met dit project?
‘Dat we dit ook echt gaan dóen, dat er daadwerkelijk iets gebeurt met de inzichten die we beschikbaar stellen. De tijd van praten is echt voorbij. Ik ga hier veel tijd insteken, en de provincie Noord-Brabant gelukkig ook. Dat moet ook om dit project te laten slagen. De provincie faciliteert de website, ondersteunt bij de financiering en neemt de regie. Cirkelstad gaat de projecten auditen op CO2-prestaties. Als we dit met elkaar doen, dan komt het goed.’
Ook aansluiten bij de Brabantse Aanpak Circulair Bouwen?
De Brabantse Aanpak Circulair Bouwen wil van circulair bouwen geen rariteit, maar een formaliteit maken. Daarom werken we in een keten waar onder andere aannemers, architecten, inkopers, overheid, opdrachtgevers en bouwbedrijven samenkomen om elkaar verder te brengen. Bouw je in Brabant? Dan ben je een onmisbare partner.
Vragen? Neem contact op met Jeske Zonneveld, via zonneveld@squarewise.com.